De Granaatappel

Punica granatum of wel de granaatappel, deze rode of gele vrucht groeit aan de doornige takken van een struik die qua hoogte kan variëren tussen 1 en 6 meter. Deze struik behoort tot de kattenstaart familie. De Grieken gooien met nieuwjaar een granaatappel stuk voor de/je deur dit brengt voorspoed en geluk voor de bewoners. Nou is dat geen wonder want de granaatappel speelt een grote rol in Griekse mythen. 

De granaatappel (Punica granatum) komt oorspronkelijk uit Perzië, het tegenwoordige Iran en worden al honderden jaren lang gekweekt rond de Middellandse Zee, maar ook in het Midden-Oosten, Afghanistan, Kaukasus en India. Hoe de grote Moorse stad Granada aan zijn naam komt. Volgens een daarvan is ‘Granada’ afgeleid van de oude Arabische naam ‘Karnattah’ van de stad, die vertaald kan worden naar ‘heuvel van vreemden’. Het andere verhaal – dat wat meer voor de hand lijkt te liggen – is dat het is vernoemd naar een lokaal verkrijgbaar fruit waarvan wordt gedacht dat het ongeveer 3000 jaar geleden naar Spanje is gebracht – de granaatappel – die, vreemd genoeg, ‘granada’ heet in het Spaans.

Hoe de grote Moorse stad Granada aan zijn naam komt. Volgens een daarvan is ‘Granada’ afgeleid van de oude Arabische naam ‘Karnattah’ van de stad, die vertaald kan worden naar ‘heuvel van vreemden’. Het andere verhaal – dat wat meer voor de hand lijkt te liggen – is dat het is vernoemd naar een lokaal verkrijgbaar fruit waarvan wordt gedacht dat het ongeveer 3000 jaar geleden naar Spanje is gebracht – de granaatappel – die, vreemd genoeg, ‘granada’ heet in het Spaans.

 Het waren zeker deze gezondheidsvoordelen die de granaatappel een speciale, quasi-magische status gaven onder de Moorse heersers van Granada. De zaden – het enige deel van de vrucht dat eetbaar is – zouden grote hoeveelheden ziekte bestrijdende antioxidanten bevatten, hoge bloeddruk verlagen en zelfs voorkomen dat sommige soorten kanker zich ontwikkelen. Dit is allemaal handig om te weten als je door de luidruchtige tapasbars en restaurants van Granada reist en geniet van het kleurrijke drankje dat is afgeleid van het favoriete fruit.

De geslachtsnaam van de struik, Punica, is een herinnering aan de Feniciërs, die de teelt hebben verspreid, deels om religieuze redenen. Het granatum komt van het Latijnse woord voor korrel, granum. De edelsteen granaat is waarschijnlijk naar de granaatappel genoemd, niet alleen vanwege de kleur, maar ook vanwege de vorm van de cellen, die wel wat op edelsteentjes lijken.

Buiten in het wilde landschap ten zuiden van de Sierra Nevada, bekend als de Alpujarra – waarvan de rustieke witte dorpjes als sneeuwvlokken op de heuvel liggen als je de duizelingwekkende wegen nadert – maken de lokale bevolking al eeuwenlang een likeur van granaatappels.

Een exquise moderne variëteit wordt vervaardigd in Trevélez, een van de hoogstgelegen steden van Spanje, en bevat vers verkrijgbare kruiden in het recept. Kruiden versterken niet alleen de smaak, maar dragen ook bij aan de toch al aanzienlijke gezondheidsschoppen die je opdoet door het terugdringen van granada afgeleide dranken (vooral alcoholische dranken natuurlijk). Deze heerlijke drank is verkrijgbaar in enkele van de meer chique bars van Granada.

Mythologie en religie

Granaatappels staan symbool voor vruchtbaarheid vanwege hun vele zaden, maar ook voor de dood vanwege de rode kleur van het binnenste van de vrucht.

De Griekse godin Persephone werd gedwongen elk half jaar naar de Hades terug te keren omdat ze zes granaatappel zaden had gegeten.

In de Bijbel (Tenach of Oude Testament) wordt de granaatappel vaak genoemd. In het Hooglied worden bijvoorbeeld de wangen van de vrouw vergeleken met een granaatappel.

De eerste afbeeldingen van de granaatappelboom zijn gevonden op grafschilderingen van de Egyptenaren van 2500 voor Christus.

De boom wordt al sinds de oudheid geprezen om zijn gezonde invloed en koninklijke uitstraling. Hij staat voor de vernieuwing van de natuur en is een symbolische weergave van de diversiteit en eenheid van het leven.

Toetanchamon kreeg in zijn graftombe granaatappels mee om de wedergeboorte te bevorderen.

De Egyptenaren dachten zelfs dat granaatappelsap een levenselixer was dat onsterfelijk maakte. In China is de granaatappel een van de drie gezegende vruchten van het boeddhisme. De granaatappel wordt daar gezien als een vrucht met geconcentreerde levenskracht.

Als teken van rijkdom en vruchtbaarheid is de granaatappel ook gebruikt in de aankleding van de eerste tempel van koning Salomo. Beide pilaren bij de ingang zouden zijn getooid met twee rijen van granaatappels.

Ook verleiding is onlosmakelijk verbonden met deze vrucht. Er wordt zelfs gezegd dat de boom van de granaatappels dezelfde is als de boom van de kennis van goed en kwaad in het paradijs van Adam en Eva. Het zou de granaatappel zijn die tot de verbanning van Adam en Eva uit het paradijs heeft geleid.

Trivia

• Streken die naar de granaatappel zijn genoemd zijn het Spaanse Granada en het Caraïbische eiland Grenada. De vrucht staat dan ook in het stadswapen van Granada, maar de vrucht op de vlag van Grenada is een muskaatnoot.
• Ook de handgranaat is naar de granaatappel genoemd, vooral vanwege de vorm, maar ook omdat de zaden om je heen schieten als de vrucht op de grond valt.
• De grenadilla (Passiflora ligularis) is een soort van het geslacht passiebloem, die is genoemd naar de granaatappel, omdat ze lijkt op een kleine granaatappel.
• In het boek Koning van Katoren moet de hoofdpersoon een granaatappelboom omhakken waaraan appels hangen die "ontploffen" als ze op de grond vallen.
• De granaatappel wordt sinds recent ook als afrodisiacum gerekend, omdat deze testosteron niveaus doet stijgen bij zowel mannen als vrouwen.
• In het Rider-Waite tarotspel staan granaatappelen afgebeeld bij de Keizerin en de Hogepriesteres.

Activiteiten in Spanje